Астана мәслихаты: Көп жұмыс істелді, алда одан да көп міндеттер тұр

Биыл барлық деңгейдегі мәслихаттар үшін - мерейлі жыл. 30 жыл бұрын 1994 жылы республиканың жаңа өкілді органы – мәслихат депутаттарының сайлауы өтті. Мәслихаттың тарихы мен Астана қаласының мәслихат депутаттары мерейлі күнге қандай жетістіктер мен жүкпен жеткені туралы VII және VIII сайланым мәслихатының төрағасы Ерлан Каналимовпен әңгіме барысында айтылды, деп хабарлады Elorda.info.

Тарихқа көз жүгіртсек: Мәслихат-құрылтайға ұқсас хандық кезеңіндегі қазақтардың жиналысы. Жылына бір рет көшпелі маршруттарды қайта бөлу, соғыс жариялау, бейбітшілік орнату, хандарды сайлау және заңдар қабылдау үшін жиналды. Ер адамдар қару-жарақпен келуі керек еді. Содан кейін жергілікті өзін-өзі басқару органдары Қазақстан тарихының кеңестік кезеңінде өз бейнесін тапты. Мәслихаттардың қазіргі кездегі жол салушылары  еңбек депутаттарының Кеңестері (1936 жылғы КСРО Конституциясы) болды, олар кейінірек халық депутаттарының Кеңестері (1977 жылғы Конституция) деп аталды.

Қазіргі мәслихат - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес елорда халқының еркін білдіретін және оны іске асыру үшін қажетті шараларды айқындайтын, олардың орындалуын бақылайтын өкілді орган.

Қалалық мәслихаттың төрағасы мен бюджет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері, әлеуметтік-мәдени даму мәселелері жөніндегі тұрақты комиссиялардың төрағаларын қоспағанда, қалалық мәслихат депутаттары өз функцияларын босатылмаған негізде орындайды. Бұл жаңалық шамамен 2 жыл бұрын қабылданған және біз оны алғашқылардың бірі болып қабылдадық.», - деді елордалық мәслихат төрағасы Ерлан Каналимов.

Мәслихат өз құзыреті шеңберінде Астананы дамытудың жоспарларын, экономикалық және әлеуметтік бағдарламалары мен қала бюджетін бекітіп, оның орындалуын бақылайды, жер қатынастарын, әкімшілік - аумақтық орналастыру мәселелерін реттеуді жүзеге асырады, азаматтар мен ұйымдардың Қазақстан Республикасы Конституциясының, заңдарының, Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінің, орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерінің нормаларын орындауына жәрдемдеседі.

Сессиялардың қарауына енгізілетін мәселелерді алдын ала қарау, мәслихат шешімдерін іске асыруға жәрдемдесу және бақылау функцияларын жүзеге асыру үшін мәслихатта 4 тұрақты комиссия құрылды: бюджет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі, заңдылық, құқық тәртібі және жұртшылықпен жұмыс мәселелері жөніндегі, әлеуметтік-мәдени даму мәселелері жөніндегі, құрылыс, экология, көлік және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық мәселелері жөніндегі тұрақты комиссия.

Қоғамдық маңызы бар мәселелерді талқылау үшін депутаттардың, атқарушы органдардың, ұйымдардың, бұқаралық ақпарат құралдарының және азаматтардың қатысуымен көпшілік тыңдаулар өткізіледі. Бұдан басқа, комиссиялар мәслихат шешімдерінің, қабылданған бағдарламалардың және мемлекеттік билік пен басқару органдарының басқа да актілерінің орындалуын бақылауды жүзеге асырады. Тұрақты комиссиялар оларды сайлаған мәслихат алдында жауапты және жылына кемінде 1 рет өз қызметі туралы есеп береді.

Тарихқа көз жүгіртсек, 1994 жылғы 7 наурызда Ақмола қаласының I сайланым мәслихат депутаттарының сайлауы өтті. 26 сайлау округінде 83  кандидат сайлауға түсті. Мәслихат құрамына 6 әйел мен 20 ер адам сайланды. Сайланған 24 депутаттың жоғары білімі болды. I сайланым депутаттарының арасында 4 педагог қызметкер, 5 дәрігер, 6 кәсіпкер болды. Тұрақты комиссиялардың төрағалары: Мещеряков Николай Ильич, Каминский Владимир Владимирович, Сулейменова Балхия Абдулбахиевна және Островский Анатолий Петрович.

Біздің басты міндетіміз - еліміздің бас қаласында өмір сүру жайлы әрі қауіпсіз болуы. Елордалық мәслихаттың жұмысы осыған негізделген. Ол үшін қалалық әкімдіктің барлық мемлекеттік органдарымен және құрылымдық бөлімшелерімен белсенді ынтымақтастық орнатылды.

Ақмола мәслихатының I сайланымында 26 депутат болды, халық қалаулыларының бұл саны VII сайланымға дейін сақталды. Бүгін Астана қаласының мәслихатында 34 депутат бар.

Бүгін елордалық мәслихат депутаттары үшін біздің сайлаушылармен өзара іс-қимыл барысында ашықтықтың жоғары деңгейін сақтау өте маңызды. Депутаттардың әрқайсысы мәслихат сайтында халықпен кері байланыс орнату үшін өзінің Whatsapp нөмірлерін жариялады, кездесулер мен қабылдаулар кестесі әзірленіп, бекітілді. Мысалы, бір мандатты сайлау округтері бойынша 17 депутат үш қабылдау өткізеді – өз округтерінде, сайланған партияның қоғамдық қабылдау бөлмесінде және мәслихаттың қабылдау бөлмесінде азаматтарды қабылдайды. Өткен жылы біз арнайы қабылдау бөлмесін аштық, осылайша депутаттардың әрқайсысы кестеге сәйкес айына бір рет азаматтарды қабылдайды.

 Пытьева Вера Прокопьевна- мәслихат аппаратының басшысы, мәслихат жұмысының басынан бастап 2016 жылға дейін.

Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында: «Азаматтық қоғамды қолдау және нығайту, оларды шешу мақсатында неғұрлым өзекті жалпымемлекеттік міндеттерді талқылауға тарту қажет», - деп нақты атап өтті. Бұл қағида, жоғарыда айтылғандай, азаматтық қоғамды құрудың жетекші қағидасы ретінде қарастырылуы керек. Бүгінгі таңда халық қалаулылары сайлаушылары алдында есеп беруін реттеу халықпен тығыз байланыс орнатуға және олардың жұмысының ашықтығын арттыруға үлкен мүмкіндіктер ашты, - деп атап өтті Е.Каналимов.

Елордалық мәслихат тарихындағы ең жас хатшы - қазіргі мәслихат төрағасы Ерлан Ермекұлы Каналимов.  Астана қаласы мәслихатының VII сайланым хатшысы қызметіне кіріскен кезде 38 жаста еді. Бұл ретте елорда санының өсуін ескере отырып, алдымен депутаттар саны 25-тен 31-ге, содан кейін 31-ден 34 адамға дейін өсті.

Кадр мәселесін шешу үшін қоғамдық негізде «Жастар мәслихаты» жобасы іске қосылды, оған сәйкес ең белсенді жас қала тұрғындары таңдалды. Қазіргі таңда белсенді жас өкілдері VIII сайланым мәслихат депутаттарының қоғамдық көмекшілері болып жұмыс істейді. Олардың көпшілігі қазірдің өзінде жұмысқа орналасып, жалақы алады.

Бүгінгі таңда бюджеттеу, оны қалыптастыру және бөлу мәселесі өзекті мәселелердің бірі. Осыған байланысты біз мемлекеттік органдардан бюджеттік өтінімдерді қарау практикасын қабылдадық және табысты іске асырып жатырмыз, оның құрамына бюджеттік комиссияның келісімі мен бекітілуіне дейін тікелей мәслихат төрағасы мен бюджеттік комиссиясының төрағасы кіреді. Мәслихат сессиясында бюджет бекітілгенге дейін 2-3 ай ішінде бюджеттік өтінімдерді қарауды бастаймыз және шығыстардың басым бағыттарын дербес айқындап, бірқатар әлеуметтік объектілердің құрылысын аяқтауды қаржыландыру бойынша тиімді ұсыныстарды әзірлейміз,- деді ол.

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында Астана қаласының мәслихаты ел дамуының жаңа бағыттарын айқындауға, экономиканы әртараптандыруға және оны дамудың жаңа жолына шығаруға белсенді қатысты. Ең бастысы, бұл процесс сайлаушылардың ел болашағына деген сенімін арттырды. Мәслихат сессияларында даму жоспарлары, экономикалық және әлеуметтік бағдарламалар, облыстық бюджет, сондай-ақ олардың орындалуын ескере отырып, өзгерістер мен толықтырулар бекітілді, сондай-ақ өз құзыреті шегінде басқа да өкілеттіктерді абыроймен орындады. 

Елордамыздың салалық мәселелерін шешу үшін біз арнайы үш жылдық кешенді даму жоспарларын қабылдай бастадық. Әкімдікпен бірлесіп алдағы 3 жылға арналған түрлі салаларда бірқатар кешенді даму жоспарлары әзірленіп, іске асырылды. Мысалы, Денсаулық сақтау жүйесін дамытудың Кешенді жоспары, оның шеңберінде біз медициналық объектілерді салу сәтінен бастап жөндеу жүргізілмеген нысандарға күрделі жөндеуге қаражат бөлдік. Қажетті заманауи жабдықтар сатып алынды, ақ халатты абзал жандарға жалақы мен басқа да төлемдердің ұлғаюы қолдау тапты. Өткен жылдың соңында бірнеше емханалар мен қалалық ауруханалардың жаңартылған ғимараттары қала тұрғындарына есігін айқара ашты.

8-сайланым жұмысының басынан бастап 2023-2025 жылдарға арналған елордада қылмысқа қарсы күрес, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленіп, іске асырыла бастады, онда қажетті автокөлік, есірткі заттарын жедел анықтау үшін жабдықтар сатып алу; учаскелік және модульдік полиция пункттерін салу; бейнебақылау камераларын орнату; тәртіп сақшыларына арналған спорт кешенін жөндеу және т. б басқа. ТЖ департаментімен осындай жоспар сәтті жүзеге асырылуда. Зәулім ғимараттармен салынған елордада өрт қауіпсіздігі үшін арнайы техника, жеке құрамға киім-кешек пен жабдық қажет екенін түсінеміз.

Елорданың тұрғын алаптарында заманауи өрт сөндіру депосын салу қажет, бізде олардың 16-сы бар және олардың көпшілігі өрт болған жағдайда құтқарушылардың жедел келуін қажет етеді. Біз барлық ескі өрт сөндіру бөлімдерінде, соның ішінде депутаттар – құрылыс компанияларының басшылары есебінен күрделі жөндеу жүргіздік. Олардың көмегімен батыс стандарттары бойынша бірнеше полиция бекеттері салынды. Айтпақшы, әріптестерімізбен бірге Ақтөбе облысына бардық, облыстың мысалы бойынша Өрт сөндіру бөлімдерінің арзан модульдерін салуға кірістік. Олар біздің өрт сөндіру бекеттерімен салыстырғанда төмен бағамен сипатталатын ангар-рамалық форматта салынған. Кешенде: оқу мұнарасы, спорт алаңы, жанармай құю бекеті, су ыдысы, БӨП, арнайы техникаға арналған ангарлар қарастырылған. Бүгінде Мәдениет және спорт саласын дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленіп, табысты іске асырылуда. Мерейтойлық жылға біз оң нәтижелермен жеттік.

2007 жылы тамызда өткен Парламент отырысы мен жергілікті мәслихат депутаттарын сайлау алғаш рет көппартиялылық жүйесі бойынша өткізіліп, халыққа қоғамдық өмірге белсенді қатысуға мүмкіндік берді. Бұл сайлау саяси партиялардың рөлін күшейтті және нәтижесінде негізінен жеңімпаз партия мүшелерінен тұратын мәслихаттардың жаңа түрін құруға септігін тигізді.

Жыл сайын біз мәслихат жұмысындағы басымдықтарды, оның ішінде азаматтарды қабылдау барысында азаматтардың өтініштерін талдауға сәйкес, iKomek қызметі арқылы және т.б. өтетін негізгі проблемалық мәселелерді анықтаймыз. 

Бір мандатты округтер бойынша сайланған депутаттар ұсыныстар мен проблемалық мәселелерді шешу бойынша жол карталарын әзірлеп, округтердің тұрғындарына ерекше назар аударуда. Жол картасында айғақталған мәселелердің барлығы сайлау процесінде депутаттыққа кандидаттар жинады. Бүгінгі таңда мәселелердің 40% - ға жуығы бір жыл ішінде шешілгенін атап өткім келеді. Биыл Жол картасының барлық мәселелері, кейбір жүйелік мәселелерден басқа, толықтай шешіледі деуге негіз бар.

Елордалық мәслихаттың жоспарлы іс-шараларынан басқа, апта сайын жергілікті жерлердегі ахуалмен танысу үшін 3-4 көшпелі кеңес өткіземіз, мүдделі мемлекеттік органдардың ұжымдарымен әңгімелесеміз. Сапарлардан кейін басым бағыттар бойынша мәслихаттың жекелеген кеңейтілген отырыстарын өткіземіз. Осының арқасында біз осы бағыттардың проблемалық сұрақтарына жедел жауап бере алып, әртүрлі түзетулер жасай аламыз,- деп атап өтті Е.Каналимов.

1994 жылғы деректер бойынша Ақмола халқының саны -293,2 мың адам. 2024 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша елорда халқының саны 1 437,6 мың адамды құрайды, қала аумағы 3 есе өсті; 1998 жылдан бастап 1966 үй салынды, 37451,1 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді, бұл 346925 пәтер. Салынған тұрғын үй көлемі 30 есеге ұлғайды, жыл сайын 3 млн.шаршы метрден астам құрылыс салынды.

Қазіргі таңда көтерілген мәселелердің басым бөлігін біз шеше алдық, ал басқалары депутаттардың ерекше бақылауында деп сеніммен айта алатынымды атап өткім келеді. Біз барлық әлеуметтік нысандардың құрылыс барысын үнемі бақылауда ұстаймыз, олардың жабдықталуын тексереміз, құрылыс орындарына барамыз.

Айтпақшы, 8-ші сайланымның бірінші жылында біз 200-ден астам көшпелі жиналыс өткіздік. Олардың көпшілігі әлеуметтік салаға қатысты депутаттар нақты уақыт режимінде Астананың Бас жоспарына қала тұрғындарының тілектерін енгізу үшін Бас жоспар базасындағы көшпелі отырыстарында шешті.Елорда халқының өсуіне қатысты алғашқы болжамдар өзекті болмағаны белгілі, осыған байланысты құжат айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Нәтижесінде Бас жоспар қабылданды және бекітілді.

Елордалық мәслихат депутаттарының бастамасы бойынша тұрғын үй сертификаттарының сомасы бір жарым миллион теңгеге дейін ұлғайтылды, оларды алушылар санаты кеңейтілді. Емдеу-сауықтыру мекемелерінің санын беске дейін ұлғайту туралы шешім бекітілді. 2024 жылдың басынан бастап мүгедектер күніне біржолғы төлемдерді арттыру жоспарлануда. Ол I топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін 69 мың теңгені, II топ үшін 34,5 мың теңгені және III топ үшін 17 250 теңгені құрайды.

Бурабай ауданында орналасқан қарттарға, мүгедектерге және мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған оңалту орталығының аумағында медициналық корпус салу мәселесі көтерілді. 2024 жылы тіс протездеу және санация қызметтерімен 3 400 адамды қамту туралы шешім қабылданды және қолдау тапты, олардың орташа құны бір адамға 204 мың теңгені құрайды. Бұл депутаттар жасаған жұмыстың аз ғана бөлігі.

1994 дан бастап шағын және орта бизнестің үлесі айтарлықтай өсті және бүгінде ол қаланың жалпы өңірлік өнімінің құрылымында 74.5% -. құрайды. Бұл Қазақстан өңірлері арасындағы ең жоғары көрсеткіш.

15,6 трлн теңге - инвестициялардың жиынтық көлемі. Елордаға салынған барлық инвестициялардың 70,4% - ы бюджеттен тыс болып табылады.

1997 жылдан бастап Жалпы аймақтық өнім номиналды мәнде 415 есе, нақты мәнде 7,9 есе өсті және 23, 2 млрд. теңге.

Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, қызметтес болған азаматтар мен әріптестерімді мәслихат тарихындағы маңызды мерейтоймен құттықтаймын. Баршаңызға зор денсаулық, отбасыларыңызға бақыт және тәуелсіз еліміздің тұрғындарына қызмет етуде табыс тілеймін. Жыл бойы бүкіл ел бойынша мәслихаттардың 30 жылдығына орайластырылған мәдени және спорттық іс-шаралар өтеді, Астана қаласы мәслихатының депутаттары қайырымдылық акциялардың бастамашысы болады. Сонымен қатар, ғылыми-практикалық конференциялар жоспарланған. Осы мерейтойды қала тұрғындарымен бірлесіп, лайықты деңгейде қарсы алатынымызға сенімдімін. Мерейлі жыл бірінші кезекте халық үшін пайдалы істермен атап өтіледі, - деді Е.Каналимов.