Оңтүстік Балқаш өңіріндегі ормандар қалпына келтіріліп жатыр

Тоғай ормандары - көптеген жабайы аңдардың мекені. Сонымен қатар, тоғайлар жаңбыр кезінде ылғал жинап, құрғақ жазда бөлетін табиғи су реттегіштері болып табылады. Ондаған жылдар бойы Қазақстанда орташа жылдық температура қарқынды өсуде.

Елдегі ауа-райы күрт нашарлап барады: жел, құрғақшылық және шаңды дауылдар көбірек болуда. Салдарынан Оңтүстік Балқашта соңғы 100 жылда тоғай орманы ауқымды өрттерден зардап шекті және  Іле өзені мен Балқаш көлінде су тапшы. Дүниежүзілік жабайы табиғат қоры мен Іле-Балқаш қорығының мамандары оны қалпына келтіру жобасын жүзеге асыруда.

Ең алдымен егіс алқаптары белгіленді. Бұл шағын учаскелер су обьектілерінің жанында көлемі 1-3 га болады. Екінші кезең бұл жерді егуге дайындау. Сонымен қоса, қыста қояндардан қорғау үшін учаскелердің айналасына темір қоршаулар мен өсімдіктердің айналасына торлы цилиндрлер орнатты.

Келесі кезең – талдың көшеттерін отырғызу. Биыл мамандар келекшет ең сәтті шыққандарын пайдалану үшін қону технологиялары бойынша әртүрлі эксперименттер сериясын жүргізуді ұйғарды. Атап айтқанда, құрғақ климатта көшеттердің тиімді тіршілігі үшін Қазақстанда бірінші рет «кокон» су жинағыш құрылғысы қолданылды. Көлемі 15 литр болатын «Кокон» жылына суды толтыруға мүмкіндік беретін конденсат пен жауын-шашынды жинау жүйесімен жабдықталған. Құрылғы тамырды дамыту үшін көшеттерді қажетті мөлшерде сумен қамтамасыз етеді.

Суарудың тиімділігін арттырудың және ылғалды ұзақ уақыт сақтаудың бір әдісі – гидрогельді қолдану. Суды өсімдіктердің тамырына тікелей жеткізуге мүмкіндік беретін тамшылатып суару жүйесі де енгізілді. Балқаш көлінен тамшылатып суару резервуарын толтыру үшін ұзындығы екі шақырым болатын су құбыры арнайы тартылды. Суды беру кезінде көл суын құмнан және органикалық бөлшектерден тазартуға мүмкіндік беретін циклон сүзгісі қолданылады.

Су құбыры көшеттерді сумен қамтамасыз етумен қоса, Іле-Балқаш қорығының ашық аспан астындағы торында ұсталатын Бұқар бұғыларына арналған су ішетін ыдыстарды автоматты түрде толтыру жүйесін жасауға мүмкіндік берді.

Барлығы 12400 көшет отырғызылды. Бірнеше жылдан кейін жобада қарастырылған жерлерге трансплантациялауға болатын табиғи ағаштар пайда болады.

Бұл аумақта ормандарды қалпына келтіру – біздің басты жұмысымыз. Өйткені тоғай ормандары болашаққа салынатын негізгі иныестицияның бірі. Сондай-ақ олар жануарлардың тіршілігін және тұтастай алғанда бүкіл экожүйенің әл-ауқатын қамтамасыз етеді. Осы жоба аясында біз әртүрлі егу тәсілдерін пайдаландық және болашақта олардың ең тиімдісі қолданылтаын болады, - деді  WWF Орталық Азия бағдарламасының директоры Григорий Мазманяц.

Жоба аяқталғаннан кейін талдарды одан ары бақылау мен күтуді Іле-Балқаш мемлекеттік табиғи резерватының орман бөлімі мен WWF жүзеге асырады.