Мемлекеттік қаражаттың бір бөлігі қоғамнан жасырын жұмсалады – депутат

Мәжілісмен премьер-министр Әлихан Смайыловқа депутаттық сауал жолдады. Ол квазимемлекеттік кәсіпорындар бюджеті мен олардың топ-менеджерлерінің кірісі қоғам үшін ашық болуы керек екені туралы мәлімдеді.

Әңгіме экономикамыздың квазимемлекеттік сектор сияқты орасан зор бөлігінің қоғам алдында ашықтығы мен есептілігі туралы болып отыр. Сарапшылардың бағалауы бойынша, оған Қазақстан экономикасының 60 пайызынан асатын 6,5 мың заңды тұлға кіреді. Квазимемлекеттік кәсіпорындар капиталы мемлекеттік бюджеттен миллиардтаған сомаға қалыптастырылады және үнемі толықтырылып отырады. Алайда бұл ақшаның қалай жұмсалатыны, оның ішінде кеңселер мен көліктерді ұстау, сыйлықтар мен бонустар қоғамға да, парламентке де белгісіз. Олардың қандай табыс алатыны және бұл табыстарға қалай иелік ететіні белгісіз, - деді депутат Мәжілістің жалпы отырысында.

Оның айтуынша, мемлекеттік қаражаттың бұл бөлігі бюджеттен тыс және қоғамнан жасырын жұмсалады.

Дәл сол жерде жүйелі заңбұзушылық болып, жемқорлық өршіп тұр. Ұлттық компаниялар мен мемлекеттік кәсіпорындар мемлекет есебінен бақылаусыз байытудың қайнар көзі болды, сыбайлас жемқорлық схемалары үнемі болады, менеджерлер өзіне бірнеше миллион долларлық сыйақы жазып, сыртқы қарызға батып жатыр. Сондықтан да аса маңызды міндет - квазимемлекеттік кәсіпорындардың бюджетін қоғам мен Парламенттің бақылауына қайтару. Әйтпесе, қоғам мен парламент экономиканың 60 пайызынан түсетін табысты көрмейді. Бұл жерде мемлекеттен жасырылған үлкен ресурстар бар, - деді ол.

Дүйсембиновтың пікірінше, бұл тек «Самұрық-Қазына» қоры туралы ғана емес. Бұл «Бәйтерек», «СҚ-Фармация», «Зерде», «Парасат» холдингтері немесе ӘКК сияқты министрліктер мен әкімдіктер жанындағы барлық ықтимал РМК, АҚ және ЖШС-лар.

Мәжілісмен бюджеттер, шығыстар мен кірістер барынша ашық болуға, республикалық және жергілікті бюджеттерге қосуға, ал олардың басшылығы қоғам алдында нәтижелер туралы есеп беруге тиіс деп есептейді.

Ұлттық компаниялар мен мемлекеттік кәсіпорындардың барлық таза пайдасы бюджетке түсуі керек. Қажет болған кезде басшылық Парламентке келуге және әрбір бап бойынша шығындар қажеттілігін жария түрде дәлелдеуге тиіс. Егер құрылғаннан кейін 5-10 жылдан кейін қандай да бір мемлекеттік компания әлі де мемлекеттен ақша сұраса, онда ол мемлекет үшін емес, өз қалтасына жұмыс істейді, - деп есептейді депутат.

Берік Дүйсембиновтың пікірінше, мұндай компанияларды жою керек, өйткені олардың орнына «өз ақшасына жұмыс істейтін, тіпті бюджетке салық төлейтін» жеке бизнес келеді.